Extra kolencentrales en black-outs: Is de angst onterecht? De feiten over de Nederlandse energiecapaciteit

In de energiewereld duiken regelmatig verhalen op over de noodzaak van grote investeringen in traditionele energiebronnen. Zo pleitten energiebedrijven E.ON en GDF Suez in 2012 in het Financieele Dagblad voor de bouw van extra gas- en kolencentrales. Hun argument? Toekomstige pieken in de energievraag en verminderde opwekking door wind en zon zouden kunnen leiden tot zogenaamde 'black-outs'. Dit zou leiden tot een extra energieheffing voor de consument.

Maar klopt dit wel? Onze analyse van onafhankelijke onderzoeksrapporten toont aan dat de dreiging van een extra energieheffing of black-out destijds zwaar overdreven was.

Waarom extra kolencentrales niet nodig waren

Onderzoeksbureaus en andere energiebedrijven spraken de zorgen van E.ON en GDF Suez direct tegen:

• Overcapaciteit: Energieproducent Eneco stelde in tegenstelling tot zijn concurrenten dat zij geen reden zagen om aan te nemen dat er in de toekomst black-outs zouden plaatsvinden in Nederland
  
  Eneco wees erop dat er in de jaren voorafgaand aan 2012 een groot aantal nieuwe centrales was gebouwd, waardoor een overcapaciteit van 50 procent was gecreëerd.
  
  Energieproducent Nuon noemde een scenario van black-outs "wel heel erg zwart"

• Toekomstprognoses: Een rapport uit 2009 van onderzoeksbureau CE Delft bevestigde dit beeld.
  
  De onderzoekers voorspelden dat de totale opwekkingscapaciteit in Nederland zou groeien van circa 23 Gigawatt (2009) naar 40 Gigawatt in 2020. Omdat de elektriciteitsvraag slechts met 20 procent zou stijgen, zou er in de periode tot 2020 sprake zijn van overcapaciteit.

• 'Bangmakerij': Op basis van deze gegevens bestempelden Duurzaam Bedrijfsleven en verandervanenergie.nl de uitspraken van E.ON en GDF Suez als 'ongegrond' en 'bangmakerij'
  
  ECN stelde dat de eventuele terugloop van het gebruik van kolencentrales het risico van de ondernemer is en dat de gebruiker daar niet voor op hoeft te draaien.

Flexibiliteit: De échte uitdaging van duurzame energie

Duurzame energie (zoals wind en zon) brengt variatie met zich mee, wat flexibiliteit in de opwekking vereist. De oplossing hiervoor ligt niet alleen in het bouwen van meer traditionele centrales, maar in slimme alternatieven:

• Internationale Koppeling: De Nederlandse markt hangt sterk samen met markten over de grens, zoals Duitsland, Noorwegen en België.
  
  Dit zorgt voor flexibiliteit, omdat pieken in het ene land kunnen worden gedempt door op die momenten naar een ander land te leveren, en andersom.

• Innovatieve Oplossingen: ECN ziet tal van oplossingsrichtingen, waaronder elektriciteitsopslag, flexibiliteit van de elektriciteitsvraag, betere regelbaarheid en voorspelbaarheid van het productievermogen, en 'slimme netten' (smart grids).

Wat betekent dit voor jou als consument?

De historische discussie laat zien dat de Nederlandse energiemarkt, ondanks de overgang naar duurzame energie, over ruime capaciteit beschikt. In een markt met een structureel energieaanbod is er volop concurrentie tussen energieleveranciers